Zijn gluten ongezond?

Er is de laatste jaren veel te doen over gluten en steeds meer mensen eten glutenvrij. Je hebt het vast al eens ergens gelezen of gehoord. Maar wat zijn gluten nu eigenlijk precies? Zijn ze ongezond? Zou iedereen glutenvrij moeten eten? Puur Figuur vat in dit artikel de belangrijkste informatie voor je samen.

Wat zijn gluten precies?

Gluten zijn een soort eiwitten die in granen te vinden zijn. Bijvoorbeeld in tarwe, spelt en gerst.

Gluten hebben hun naam te danken aan het Engelse woordje glue, wat lijm betekent. Zodra ze in aanraking komen met water, worden ze namelijk plakkerig. Ook zorgen ze ervoor dat deeg elastisch wordt en dat het goed kan rijzen. Hierdoor zijn glutenrijke granen geliefd om mee te bakken.

Zijn gluten slecht voor ons?

Of gluten ongezond zijn, is een lastige vraag. Over het algemeen kunnen we namelijk zeggen dat dit per persoon verschilt. De een kan gluten goed verdragen, terwijl de ander er gevoelig voor is. Het lijkt erop dat veel meer mensen gevoelig zijn voor gluten dan we tot nu toe dachten.

Gevoelig zijn voor gluten hoeft niet te betekenen dat je er meteen ziek van wordt. Bij de meeste mensen zijn de symptomen veel vager, waardoor het lastig te herkennen is.

Bij mensen met glutenintolerantie, oftewel coeliakie, ligt dit heel anders. Zij kunnen wel ontzettend ziek worden van gluten. Zelfs van een minimale hoeveelheid.

Glutenintolerantie – coeliakie

Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem op gluten reageert alsof het gevaarlijke indringers zijn. Dit kan voor heftige reacties zorgen. Tijdens de aanval op de gluten, krijgt ook de darmwand het te verduren, wat tot ontstekingsreacties en beschadigingen kan leiden.

Een beschadigde darmwand kan vervolgens zorgen voor spijsverteringsproblemen, voedingsstoftekorten en bloedarmoede.

Coeliakie is te herkennen aan:

• Buikpijn
• Diarree
• Obstipatie
• Opgeblazen gevoel
• Sterk ruikende ontlasting
• Hoofdpijn
• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies
• Bloedarmoede
• Depressie
• Eczeem

Gevoelig voor gluten

Als je niet glutenintolerant bent, maar er wel gevoelig voor bent, noemen we dit glutensensitiviteit. De symptomen lijken deels op elkaar, maar zijn bij glutensensitiviteit een stuk milder.

Je kan bijvoorbeeld ook last krijgen van je darmen, gewichtsverlies en bloedarmoede. Ook vermoeidheid is een veelgehoorde klacht bij mensen die gluten niet goed verdragen.

Verdraag jij gluten goed?

Om er zeker van te zijn of je goed tegen gluten kan of juist coeliakie of glutensensitiviteit hebt, kan je dit het beste laten testen. Bijvoorbeeld met een bloedtest of darmbiopt.

Vermoed je dat je geen intolerantie hebt maar dat je lichaam wel wat gevoelig is voor gluten? Dan kan je dit ook uittesten door een paar weken geheel glutenvrij te eten. Kijk of de symptomen verminderen. Eet je na deze paar weken weer een keer gluten en zijn de symptomen direct terug? Dan zou het goed kunnen zijn dat je glutensensitiviteit hebt.

Blijf je jezelf gewoon heel de tijd hetzelfde voelen? Dan hebben je klachten waarschijnlijk een andere oorzaak.

Houd er wel rekening mee dat we vaak minder goed zijn in het vaststellen van onze eigen symptomen dan we denken. Bij twijfel raden we je aan om altijd een arts of specialist te raadplegen.

Welke granen bevatten gluten?

Gluten komen voor in veel verschillende graansoorten. Bijvoorbeeld:

• Tarwe
• Spelt
• Gerst
• Gort
• Bulgur
• Couscous
• Teff
• Rogge
• Griesmeel

Er zijn ook (pseudo)granen die glutenvrij zijn. Voorbeelden hiervan zijn:

• Haver
• Rijst
• Gierst
• Mais
• Boekweit
• Quinoa
• Amaranth

Belangrijk om te weten: deze (pseudo)granen zijn van zichzelf glutenvrij. Het kan echter zijn dat ze in een fabriek verwerkt worden waar bijvoorbeeld ook tarwe wordt verwerkt. Daardoor kunnen ze door kruisbesmetting toch gluten bevatten. Je kan er pas vanuit gaan dat een product glutenvrij is, als dat op de verpakking staat aangegeven.

Om te onthouden

Gluten hoeven niet per se ongezond te zijn. Het ligt er maar net aan of jouw lichaam ze goed verdraagt of niet. Er zijn waarschijnlijk meer mensen die niet goed tegen gluten kunnen dan we tot nu toe dachten. Als je (vage) klachten hebt, is het dus aan te raden om eens te onderzoeken of dit met gluten te maken kan hebben.

Verdraag je gluten gewoon niet goed? Dan spreken we van glutensensitiviteit. Ben je glutenintolerant? Dan word je er echt ziek van en is er sprake van de auto-immuunziekte coeliakie.

Bronnen: Sapone A, Bai JC, Ciacci C, Dolinsek J, Green PH, Hadjivassiliou M, Kaukinen K, Rostami K, Sanders DS, Schumann M, Ullrich R, Villalta D, Volta U, Catassi C, Fasano A, BMC Med, 2012.

Verdu EF, Armstrong D, Murray JA, Am J Gastroenterol, 2009.

Inspiratie